Bloomberg: Evropa danas podsjeća na Jugoslaviju

Kriza koja potresa Evropu mogla bi, ako glave koje odlučuju ne budu imale dovoljno pameti, uzrokovati balkanizaciju Evrope, umjesto evropeizaciju Balkana, jer bi evropske države kojima prijeti raspad mogle završiti kao bivša Jugoslavija, prenosi u utorak slovenska novinska agencija STA osvrt Bloomberga.

U osvrtu se podsjeća da su u nedjelju Katalonci birali novi regionalni parlament i, zapravo, većinom svojih glasova pokazali da žele referendum o nezavisnosti od Španije. Hoće li, i kako, Katalonija doista izboriti nezavisnost, pokazat će vrijeme, ali mogućnost da uskoro govorimo o "krnjoj Španiji", "bivšoj Belgiji" ili "nekadašnjoj Velikoj Britaniji" više ne pripada sferi čiste fikcije.

A takav rasplet ne djeluje nepoznato ikome ko je pratio raspad nekadašnje Jugoslavije, jer su sličnosti s današnjom situacijom u Evropi vidljive na dva nivoa. Jedna je podjela Evropske unije na sjever i zapad, a druga je istovrsna podjela, ali unutar nekih zemalja članica, pri čemu "sjevernjaci" iz Katalonije u Španiji, Valonije u Belgiji, Škotske u Velikoj Britaniji ili imaginarne Padanije u Italiji više ne žele, kako to oni vide, svojim novcem finansirati lijene i rastrošne južnjake. Jednak je i status Grka u očima Nijemaca na nivou EU.

Takva situacija bila je i u nekadašnjoj Jugoslaviji, nakon smrti Josipa Broza Tita, u kojoj su Slovenija i Hrvatska pristajale na finansiranje manje razvijenih dijelova države dok je bilo novca, ali su se stvari dramatično promijenile kad je nastupila kriza, koju je slijedila nova, pa još jedna itd...Paralele se mogu povući i na nivou nacionalističkih i krajnje desnih političara koji su i početkom 90-ih u ondašnjoj Jugoslaviji, ali i danas širom Evrope, dobili na značenju svojoj politikom protiv svih i svakog ko ne pripada narodu tog političara.

Sadašnje teorije o "Evropi više brzina" mogu se uporediti s ondašnjim konceptom "asimetrične federacije", a ni komunističko vodstvo, krajnje birokratizovano, tadašnje SFRJ nije bilo izabrano na izborima, kao ni današnje vodstvo EU. Bivša SFRJ imala je rotirajuće predsjedništvo koje je teško ne usporediti s današnjim rotirajućim predsjedništvom EU, s tim što je strah od preglasavanja i u ondašnjoj državi i u današnjoj Uniji temeljni razlog odbijanja načela - jedna osoba, jedan glas.

No, ako se stanje oko Jugoslavije prenese na današnji trenutak, onda se vidi da separatistički pokreti baš nisu rezultirali onim što je narod očekivao. Svojedobno je, podsjeća autor, Jugoslavija bila važna evropska zemlja, kao što su to danas Španija ili Ujedinjeno Kraljevstvo, a EU je priznata svjetska sila (nezavisno o sadašnjem slabljenju utjecaja). Istovremeno, sedam malih država koje su proizašle iz Jugoslavije društveno i kulturno su u pozadini događanja, a broj stanovnika u stalnom je padu. Njihov utjecaj u svijetu je slab i zato moraju slušati pravila i odredbe drugih, naročito EU.

EU i zemlje u EU kojima prijeti secesija nekih dijelova teritorija moraju pronaći nove i djelotvorne načine komunikacije, a ako prevagnu mudre glave, to se može postići. U suprotnom se otvara mogućnost balkanizacije Evrope, što bi, po ocjeni autora, bila tragedija.