(E Magazin) Pravo mesto za dobru radnju

PRAVO MESTO ZA DOBRU RADNJU

Jeste li se nekad zapitali da li jedna strana ulice donosi više para od druge?

Jedna od najbitnijih determinanti koja određuje tercijarni sektor je lokacija. Da je tako možemo zaključiti na osnovu primera iz svakodnevnog života. Koliko puta smo videli da se otvori trgovinski objekat koji ima odličan asortiman, dobre cene, ali posle određenog vremena se zatvori zbog malog prometa i konstantnog minusa. Uzrok ovom neprijatnom činu je – loša lokacija.


Par-nepar, levo-desno

Jeste li se nekad zapitali da li jedna strana ulice donosi više para od druge? Odgovor na ovo pitanje je da uvek jedna strana ulice ima bolju prođu. Uglavnom parne strane ulica, gledano od početka brojeva – desna strana ulice. Kad malo bolje razmislimo i uzmemo za primer samo neke od najvećih ulica u našem glavnom gradu vidimo da u ovome ima istine. Kad, na primer, idemo Bulevarom kralja Aleksandra primetićemo da je znatno prometnija desna strana ulice. Isti je slučaj i sa Požeškom ulicom na Banovom brdu – desna strana je krcata, a leva poluprazna. Zašto je to tako samo ću vam nagovestiti.




Makrolokacija

Pod makrolokacijom trgovine, odnosno malopodajne mreže, podrazumeva se izbor lokalnog ili regionalnog područja za izgradnju maloprodajnih objekata. U procesu planiranja makrolokacije maloprodajne mreže početna faza odnosi se na analizu privrednog rasta, privredne strukture i privrednih funkcija određenog lokalnog područja ili regije. Ne smeju se zanemariti ni demografske, socijalne, kulturne i ostale promene koje se manifestuju na pojedinim područjima, a koje nastaju usled ubrzanog naučnog i tehničkog progresa, populacione eksplozije, dezagrarizacije i urbanizacije, praćene depopulacijom užih gradskih centara i decentralizacijom maloprodajne aktivnosti usmerene prema rezidencijalnim tokovima.



Mikrolokacija

Pod mikrolokacijom maloprodajne mreže podrazumeva se izbor tačno određenih mesta za izgradnju prodajnih objekata i njihovih snabdevačkih centara, u cilju ostvarivanja što većih poslovnih rezultata i potpunog zadovoljenja potreba i zahteva finalnih potrošača.


Tržišno područje

Bez jasno definisanog tržišnog područja ne može se govoriti ni o kakvoj maloprodajnoj mreži, lokaciji, penetraciji... U ekonomskoj literaturi može se naći mnoštvo definicija tržišnog područja. Najpotpunija od njih definiše tržišno područje kao geografski zaokružen region, sastavljen od potencijalnih potrošača za koje postoji verovatnoća veća od nule da će obaviti kupovinu određene grupe proizvoda ili usluga koje nude konkretne firme ili određene aglomeracije većeg broja firmi.



Neke od opštih karakterisitka tržišnog područja su:
Tržišno područje (ili područje trgovanja) reprezentuje prostorne dimenzije finalne tražnje, sačinjene od broja i platežne sposobnosti finalnih potrošača koji kupuju robe i usluge u odabranom maloprodajnom objektu.

To je geografski određeno područje na kojem maloprodajni objekti razvijaju i koriste odgovarajuće uslove sopstvenog tržišta. Svaki maloprodajni objekat ima sopstveno tržište koje je prostorno limitirano i najčešće podeljeno na zone između kojih ne postoji fiksna demarkaciona linija i koje se po pravilu preklapaju.

Veličina pojedinih područja trgovanja najčešće zavisi od veličine ukupnog područja ili regije na kojoj se nalaze i od veličine pojedinačnog ili skupine maloprodajnih objakata.

Svaki maloprodajni objekat ima svoje sopstveno tržište, odnosno područje trgovanja. To isto važi i za skupinu maloprodajnih objekata, kao i za sve objekte na određenom lokalnom ili regionalnom tržištu. U ovom poslednjem slučaju reč je o području trgovanja u širem smislu. U užem smislu područje trgovanja odnosi se samo na konkretan maloprodajni objekat ili na njihovu skupinu u obliku trgovinskih centara.

Područje trgovanja određenog maloprodajnog objekta determiniše veličina urbanog i ruralnog područja na kojem je objekat lociran, zatim veličina samog objekta ili njihove skupine, priroda proizvoda koji se nude i percepcija potrošača prilikom kupovine. Uporedo sa porastom kupovne moći stanovništva raste i veličina tržišnog područja pojedinih maloprodajnih objekata. Poznato je, naime, da potrošači sa boljom kupovnom moći ispoljavaju po pravilu veću spremnost na savlađivanje većih udaljenosti da bi obavili kupovine na tržišnom području sa širim i dubljim prodajnim asortimanom roba i usluga.



Funkcionalne, ekonomske i ostale karakteristike proizvoda koji se nude na određenom tržišnom području pojedinačnog malopodajnog objekta određuju i njegovu veličinu. Što je vrednost pojedinačnih artikala veća, to je i veće područje sa kojeg se potencijalni kupci mogu privući.

Učestalost kupovine zavisi od proizvoda. Svi proizvodi finalne potrošnje dele se u tom pogledu na tri kategorije: proizvodi koji se svakodnevno kupuju (uključujući i proizvode impulsivne kupovine), zatim proizvodi povremenih kupovina i proizvodi koji se retko kupuju i koji imaju specijalnu namenu. Potrošač nije spreman da uloži veliki napor niti da prevali veliki put prilikom kupovine proizvoda koji se svakodnevno kupuju i čija je vrednost relativno mala. Maloprodajni objekti čiji je prodajni asortiman uglavnom sastavljen iz ovih proizvoda (reč je uglavnom o prehrambenim proizvodima koji služe za podmirenje egzistencijalnih potreba potrošača) posluju na znatno manjem tržišnom učešću od maloprodajnih objekata koji posluju sa robom povremenih kupovina i za zadovoljenje specijalnih namena. Na primer, ako hoćete da kupite aparat za zavarivanje idete u malopordajni objekat koji se nalazi na drugoj strani grada koji je specijalizovan za takve proizvode jer ga ne možete kupiti kod Pere u bakalnici na ćošku.

Veličinu i s tim u vezi oblik tržišnog područja određuje, pored nabrojanih ekonomskih i socioloskih faktora, i prirodna konfiguracija zemljišta, saobraćajna infrastruktura i političke granice.


Način biranja

Pored stavki koje smo nabrojali pri definisanju tržišnog područja koje je možda i najbitnija komponenta lokacije, postoje još neke odrednice za izbor lokacije:
stabilnost i nivo dohotka na dugoročnoj osnovi u regiji u koju se ulazi; saobraćajna infrastruktura i saobraćajni kapaciteti; razvijenost same trovinske delatnosti u oblasti; ukupan broj i strukturne karakteristike stanovništva (poljoprivredna, nepoljoprivredna domaćinstva, stopa nezaposlenosti, aktivno zaposleni, broj novih supružnika...); prosečna veličina domaćinstva i navike potrošača.


Poslovica
Jevreji imaju mnogo mudrih izreka, a jedna od meni omiljenih, kojom definišu tri najvažnije determinante trgovine, glasi: „Lokacija, lokacija i lokacija“.



Piše: Marko Burazor, dipl.ecc.
m.burazor@emagazin.co.yu

Poziv na pretplatu www.emagazin.co.yu

lokacija

trgovinski objekat

Bulevar kralja Aleksandra

Požeška ulica

Banovo brdo

makrolokacija

maloprodajna mreža

maloprodajni objekat