Multifunkcionalni materijali, lopta sa Zvezdine utakmice u Bariju, zaštita fasada, sanacija tvrđave... Čime se bavi Laboratorija za ispitivanje materijala u kulturnom nasleđu?

Laboratorija za ispitivanje materijala u kulturnom nasleđu na Tehnološkom fakultetu u Novom Sadu osnovana je kao odgovor na potrebe savremene konzervacije i restauracije kulturnog nasleđa, koje se zasnivaju na naprednim naučnim metodama i sofisticiranoj opremi u svim fazama zaštite.

Laboratorija je rezultat multidisciplinarnog naučnog pristupa i dugogodišnje saradnje Tehnološkog fakulteta u Novom Sadu sa institucijama zaštite nasleđa, pre svega Pokrajinskim zavodom za zaštitu spomenika kulture Petrovaradin i Galerijom Matice srpske.

Osim specifične ekspertize, Laboratoriju izdvaja i rad na modernim prenosnim uređajima, što omogućava da se na licu mesta identifikuju problemi i dobiju odgovori bez uzorkovanja i dodatnog oštećenja istorijskog materijala koji je često od neprocenjive vrednosti, posebno kada govorimo o slikama i umetničkim delima.

Tim Laboratorije je izrazito multidisciplinaran (inženjerstvo materijala, fizika, mikrobiologija, inženjerski menadžment, prehrambeno inženjerstvo), a ispitivanja kojima rukovodi Laboratorija obuhvataju detaljnu analizu materijala, utvrđivanje dijagnostike stanja, uzroka, mehanizama i stepena degradacije, uz davanje preporuke za optimalne postupke sanacije, konzervacije i restauracije.

Laboratorija razvija nove multifunkcionalne materijale za čišćenje i zaštitu fasada istorijskih objekata i modernih građevina. Jedan od takvih materijala sa funkcijom samočišćenja je zaštitna fotokatalitička suspenzija, razvijena u okviru evropskog projekta FP7 HEROMAT, koja je danas uspešno primenjena na većem broju istorijskih i modernih građevina.

Pored ovog zaštitnog materijala, tim laboratorije razvio je i sisteme za desalinaciju na bazi mineralnih pulpi i/ili bio-čišćenja, kao i niz materijala koji su dizajnirani na osnovu specifičnih potreba i dijagnostike stanja materijala brojnih istorijskih objekata.

Laboratorija je vršila in-situ kontrolu radova na čišćenju, konsolidaciji i zaštiti fasade zgrade Vlade i Skupštine Vojvodine, a istu metodologiju primenila je za ispitivanja i pripremu elaborata za utvrđivanje tehnologije čišćenja, konsolidacije i zaštite fasade Srpskog narodnog pozorišta.

Pored ovih projekata Laboratorija je aktivna u ispitivanju različitih materijala i objekata nepokretnog i pokretnog kulturnog nasleđa od antičkih mozaika, preko živopisa manastira Krušedol i manastira Bođani, pa sve do dizajna kompatibilnih materijala za sanaciju srednjevekovne tvrđave i Franjevačkog samostana u Baču.

Tim Laboratorije trenutno učestvuje na više naučnih projekata od kojih je u naročito značajan projekat dizajna maltera za konzervaciju lokaliteta Rimskog limesa na Dunavu u Srbiji – MoDeCo2000, finansiran u okviru programa PROMIS Fonda za nauku Republike Srbije.

Pored kulturnog nasleđa, tim Laboratorije sarađuje sa privredom u rešavanju problema i razvoju unapređenja u keramičkoj i cementnoj industriji, kao i u nalaženju alternativnih načina upotrebe industrijskih nusproizvoda. Jedan od projekata na kojem tim trenutno učestvuje bavi se valorizacijom, evaluacijom i upotrebom crvenog mulja (nusprodukt proizvodnje alumine) čije odlaganje predstavlja značajan problem za životnu sredinu.