Ko je kumovao neobičnim nazivima poznatih kafana u Beogradu - Od prezimena vlasnika do imena stare ljubavi

O prvim Beogradskim kafanama pisalo se još 1740. godine. Mnoge su nosile neobične nazive, pri čemu je i „kumovanje“ najčešće bilo nesvakidašnje. Dobijale su imena po vlasnicima, po mestima i gradovima, neke po staležu, ali bilo je i poetičnih kao i imena po prirodnim pojavama. Danas kafane nose moderna imena, međutim ima i onih koji su naziv dobile po rečenicama iz knjiga, ali i po starim izgubljenim ljubavima.

Beograd je odvajkada imao kafane veoma neobičnih intenzivnih naziva, zbog čega se mnogi pitaju kako su „kumovima“ padala na pamet baš ta imena koja su plenila pažnju i privlačila goste da svrate i odmore dušu. Prve kafanice za točenje rakije nikle su u hrišćanskom delu Beograda, Varoš kapiji i Sava mali, a tek kasnije na Dorćolu. Od velikog broja nekadašnjih starih kafana, svega je nekolicina opstala, i sve one su zadržale stara imena.

Nazivi stariji od jednog veka
Čuvena Skadarlijska kafana „Tri šešira“ potiče iz 1864. godine, a nazvana je po radnji koja je proizvodila šešire. Tu su se skupljali gosti svih staleža. Zanatlije, političari, glumci, književnici, trgovci, pesnici, novinari, umetnici, a bila je drugi dom Čiča Ilije, Žanke Stokić, Bore Stankovića, Dobrice Milutinovića, Milorada Gavrilovića.

Kafana „?“ nosi naziv od 1892. godine. Zgrada je građena od 1820 do 1823. godine kao vlasništvo Nauma Ička. Knez Miloš 1825. godine zgradu poklanja svom vidaru Ećimu Tomi, koji je držao kafanu do 1878. godine. Postoje zapisi da je u periodu od 1878. do 1892. godine kafana bila vlasništvo Bogosava Ivkovića koji je kafanu nazvao „Kod pastira“ i pod tim nazivom radila je do 1892. godine. U nju su svraćali viđeniji ljudi Srbije među kojima je bio i Vuk Karadžić. Od 1892. godine vlasnik kafane je Ivan Pavlović, koji kafani daje ime „Kod Saborne crkve“. Ime je smetalo crkvi koja je digla tužbu, pa je tabla sa tim natpisom skinuta i postavljena sa „?“, a naziv je ostao do danas.

„Moskva“ je otvorena 1906. godine, kada je završena i gradnja hotela. Kafanu i hotel sagradilo je carsko rusko osiguravajuće društvo „Rosija - Fonsijer“, pa otuda i njen naziv. Inače, kafana je okupljala mnoge, a postoji anegdota da je za njenim stolovima oboreno i formirano tri ili četiri vlade.

Zvezdarska kafana „Lipov lad“ nalazila na prostoru gde danas posluje istoimeni restoran. Kako je bila na kraju grada, do Prvog svetskog rata u nju se dolazilo na izlet. Ime je dobila po debelom hladu i mirisu lipa koji se pružao u njenoj bašti.

Neke ljubavi se nikad ne zaboravljaju
Međutim i nazivi restorana novijeg doba nastajali su na jednako interesantan način. Mesto o kome mnogi Beograđani, a posebno Beograđanke danas sve češće pričaju je kafana „Ona, a ne neka druga“ u Grobljanskoj ulici u Zemunu, nedaleko od Gardoš kule. Neobičan naziv vlasnici su dali tako što su jedan dan ušli u knjižaru i, kako se prepričava, rešili da iz neke knjige žmureći izaberu rečenicu koja će biti njeno buduće ime. Prst je pao na rečenicu „Ona, a ne neka druga“ iz knjige Duška Radovića, pa je prostor klasične kafane postao vladajuća teritorija nežnijeg pola.
Kafana „Violeta, kućo stara“ u Topolskoj ulici, takođe, ima neobičan „način kumovanja“ koji je poznat većini Vračaraca. Njen naziv ima podudarnost sa replikom koju glumac Slavko Štimac izgovara u filmu Specijalno vaspitanje „Gde si Violeta, kućo stara“, ali nije po tome dobila ime. Vlasnici su prvo želeli da je nazovu „Stara kuća“ jer sam objekat potiče iz 1922. godine. Tokom radova na njenoj adaptaciji, slučajni prolaznik pitao je vlasnike šta se tu otvara i kada je čuo da će na tom mestu biti kafana, suznih očiju je pitao da li ona može da se zove Violeta. Objasnio je da bi bilo lepo da se zove tako zbog devojke u koju se zaljubio pred sam početak Drugog svetskog rata, a koja je otišla da radi kao bolničarka i koju nikada više nije video. Njegova želja na kraju je uklopljena sa željom vlasnika u postojeće ime restorana.
Još jedan restoran koji nosi neobično ime „Gradonačelnik“nalazi se u Ulici Dragoslava Jovanovića, međutim nije poznato da li to ima veze sa tim što se nalazi u blizini Gradske skupštine.
I mnoge druge beogradske kafane i restorani imaju neobična imena, ali nije poznato kako su data. Među njima su „Šta je, tu je“, „Mitologija“, „Pavle Korčagin“, „Iguana“, „Mi Da Mi“, „Trač“, „Zaplet“, „Žabar“ i druge.

Nekadašnja imena
Prvi nazivi beleže se po imenu vlasnika npr. „Kolarac“, „Jokićeva kafana“, „Cvetko“, „Aksentijeva bašta“, a iz izveštaja iz 1859. godine u Beogradu je zabeleženo 307 kafana po vlasniku. Kasnije se daju imena po mestu gde se nalaze npr. „Zeleni venac“, Čukarica“, „Dušanovac“, ali i po gradovima kao što su „Moskva“, „Pariz“, „Venecija“... S kraja 19. i početkom 20. veka javljaju se i poetična imena kafana poput „Lep izgled“, „Dva goluba“, „Tri šešira“, „Belo jagnje“, „Veseli dvori“, „Mesečina“, „Tri lista“... Period nacionalnog oslobođenja sa sobom nosi i nazive kao što su „Hercegovina“, „Jedrene“, „Moskva“, „Evropa“, „Sarajevo“, „Kraljević Marko“, „Velika Srbija“. Pojedini nazivi kafana dati su po staležu i zanimanju, a dobijale su nazive i po prirodnim pojavama kao što su „Zemljotres“, „Repata zvezda“ „Bums“.

napomena : tekst je u potpunosti preuzet iz lista BLIC od 13.09.2008

Hotel Moskva d.o.o. Beograd

kafane

beogradske kafane

kafanice za točenje rakije

Varoš kapija

Savamala

Sava mala

Dorćol

Skadarlija

Tri šešira

Čiča Ilija

Žanka Stokić

Bora Stanković

Dobrica Milutinović

Milorad Gavrilović

Kafana ?

Naum Ičko

Knez Miloš

Ećim Toma

Bogosav Ivković

Kod pastira

Vuk Karadžić

Ivan Pavlović

Kod Saborne crkve

Rosija-Fonsijer

Lipov lad

Ona a ne neka druga

Gardoš

Violeta kućo stara

Stara kuća

Gradonačelnik

Šta je tu je

Mitologija

Pavle Korčagin

Iguana

Mi Da Mi

Trač

Zaplet

Žabar

Kolarac

Jokićeva kafana

Cvetko

Aksentijeva bašta

Zeleni venac

Čukarica

Dušanovac

Pariz

Venecija

Lep izgled

Dva goluba

Belo jagnje

Veseli dvori

Mesečina

Tri lista

Hercegovina

Jedrene

Evropa

Sarajevo

Kraljević Marko

Velika Srbija

Zemljotres

Repata zvezda

Bums