Realizovan projekat "Strategija smanjenja buke kao faktor zaštite zdravlja stanovništva i unapređenja životne sredine gradova"

Institut zaštite, ekologije i informatike je uz finansijsku podršku Ministarstva nauke i tehnologije Republike Srpske realizovao naučnoistraživački projekat "Strategija smanjenja buke kao faktor zaštite zdravlja stanovništva i unapređenja životne sredine gradova".

Koordinator projekta je prof. dr. Jelica Kojović, koji je zajednički sa timom stručnjaka iz ove oblasti iz Instituta zaštite, ekologije i informatike uspješno završila navedeni projekat.

Naglašeno je da je svakim danom životna sredina sve zagađenija različitim vrstama zagađenja usljed stalnog razvoja industrije, saobraćaja i drugih djelatnosti kojima se čovjek bavi. Sve je manje neizmijenjene prirode, a zone čovjekove aktivnosti se sve više šire i u njima uslovi života i rada sve manje zadovoljavaju najosnovnije zahtjeve normalnog življenja.

Veće stvaranje dobara, sve brojnije i brže stvaranje saobraćajnih veza i sve šira primjena pomoćnih uređaja u domaćinstvima, u privredi, poljoprivredi i u komunalnoj sredini, kao i mnogi drugi faktori, bez kojih se ne može zamisliti savremeno društvo, omogućavaju udobnost života, ali, istovremeno dovode do ugrožavanja zdravlja ljudi. Jedna od rezultanti savremenog življenja, koja dovodi do kompleksnog oštećenja zdravlja, najviše u industrijski razvijenim sredinama i u urbanim sredinama, je buka i borba protiv buke i njenog djelovanja je dio napora koji se čine za poboljšanje uslova života i zaštite životne i radne sredine.

Ukazano je i da buku predstavlja svaki neželjeni zvuk koji ometa rad ili odmor (a čine je razne zvučne pojave kao što je galama, šum, lupa, govor, sirene, zvukovi koji dolaze od saobraćajnih sredstava, mašina i uređaja i sl.).

U okviru projekta buka je mjerena u centralnom dijelu grada Banje Luke, na četiri mjerna mjesta, koja su odabrana da reprezentuju zone u skladu sa Pravilnikom o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma, prema objektima i njihovim namjenama i sadržajima smještenim na tim mjernim mjestima: Bulevar Cara Dušana (Zona 1 i 2), ulica Jovana Dučića (Zona 1 i 3), Bulevar Kralja Petra I Karađorđevića (Zona 2, 3, 4, 5), Bulevar Vojvode Živojina Mišića (Zona 3).

Gradsko područje je razvijano tako da su se zone isprepliću, odnosno ne može se postaviti granica jedne zone jer se objekti različitih namjena nalaze u istoj ulici. U užem dijelu grada nema područja gdje je isključivo smještena industrija i skladišta bez stambenih objekata, pa šesta zona nije mogla da bude obuhvaćena.

Analizom namjene i sadržaja objekata na mjenim mjestima, buka uglavnom potiče od saobraćaja. Gradskim ulicama ne saobraćaju vozila iznad 3,5 tona nosivosti. Zastupljeni su putnički automobili, autobusi, kombi vozila i motocikli.

Sve vrijednosti izmjerene ekvivalentne buke-Leq i vršnih nivoa L1 i L10, i u toku dana i u toku noći, na svim mjernim mjestima visoko prelaze dozvoljene vrijednosti i u granicama su alarmnih u odnosu na objekte i njihov sadržaj po pripadajućim Zonama prema Pravilniku o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma.

U toku dana prosječne vrijednosti ekvivalentne buke-Leq (od 06-19 časova) na sva četiri mjerna mjesta su više od dozvoljenih i prelaze vrijednost nivoa buke koji je Pravilnikom utvrđen kao alarmni.

Najviše su vrijednosti u Bulevaru Cara Dušana,70,1 dB (A), zatim Bulevaru Kralja Petra I Karađorđevića, 69,7 dB (A), slijedi Bulevar Vojvode Živojina Mišića, 68,8 dB (A), a najniže u ulici Jovana Dučića, 67,5 dB (A), što je u skladu sa opterećenjem i gustinom saobraćaja.

Podaci ovog istraživanja ukazuju da su izvori buke uglavnom linijskog karaktera, te da je nivo buke neposredno oko saobraćajnica 65 -75 dB (A), a da se u okolini sa povećanjem udaljenosti od izvora buke na oko 30 metara, postepeno ta buka smanjuje ispod 35 dB (A).

Procjena je, prema mapi buke na mjernim mjestima, da je svakodnevno najmanje 20% stanovnika u centru grada izloženo buci koja dovodi do neurovegetativnih poremećaja, koji daju promjene i na svim drugim organima koji su pod uticajem toga sistema, naročito na kardiovaskularnom i nervnom sistemu. Pored toga, vjerovatno je još 30% stanovnika izloženo buci koja dovodi do uznemirenosti i glavobolje, ometa odmor, remeti san i smanjuje radnu efikasnost i normalnu komunikaciju.

Povećani nivo buke u urbanim sredinama je konstantan problem. Većina gradova povećanog nivoa buke nastoji da ga smanji na dopuštene vrijednosti propisane zakonom. Da bi se odgovorilo na pitanje koju je mjeru smanjenja nivoa buke najefikasnije primijeniti, potrebno je najprije registrovatiti stanje u određenoj komunalnoj sredini, analizirati mogućnost primjene pojedinih mjera te donijeti relevantnu odluku. Sistematska istraživanja zahtijevaju znatna finansijska sredstva, pa je to razlog što se kod nas ne provode. U ograničenom obimu provode se samo nepotpuna pojedinačna istraživanja.