U BiH 525 milionera - Štednja građana premašila 10 milijardi KM

(Foto: Africa Studio/shutterstock.com)

Dvije entitetske agencije za bankarstvo upravo pripremaju godišnji izvještaj s preciznim podacima za 2015. godinu. Štednja građana u Federaciji BiH, na kraju decembra 2015. godine, premašila je iznos od 7,4 mlrd KM (odnosno 2.700 KM po glavi stanovnika), dok je štednja građana Republike Srpske na kraju protekle godine premašila iznos od 2,8 mlrd KM (odnosno 2.000 KM po glavi stanovnika).

Ukupni depoziti građana Bosne i Hercegovine u bankama, uprkos krizi, od kraja 2008. do kraja 2015. godine povećani su za nešto više od 5 mlrd KM, odnosno za oko 90%!

Posljednjih nekoliko godina štednja građana BiH ubrzano raste, po veoma visokoj stopi od 10% na godišnem nivou, što je pet puta više od realnog rasta bruto domaćeg proizvoda.

Taj se trend djelimično može objasniti višegodišnjom ekonomskom recesijom koja u pravilu rezltuje kresanjem lične potrošnje i rastom štednje ("za crne dane"), ali ovdje se ne radi o standarnom rastu štednje od 3-4 posto, kao u drugim državama regije, nego o eksplozivnom rastu od 10 odsto, koji se ne može objasniti i pripisati isključivo recesiji. Očigledno riječ o nešto složenijem socijalno-ekonomskom fenomenu.

Bankari se slažu u ocjeni da štednju građana snažno privlači krajnje liberalni poreski sistem i naročito visoke kamate na oročenu štednju, koje su i do 50 posto veće od evropskog prosjeka. Za razliku od većine ostalih evropskih država, u BiH ne postoji porez na kapitalnu dobit, dakle štediša ne plaća porez na zaradu ostvarenu od kamata.

(Foto: vallter/shutterstock.com)

Na primjer, štediša u Njemačkoj može da računa na maksimalnu kamatu od 1,5 posto, dok se pasivne kamate u BiH na oročenu štednju kreću u rasponu od 2,5 do 3,5.

Snažan rast štednje građana svjedoči da je tržište vrijednosnih papira još u povoju - višak novca u pravilu se nosi u banku, a samo rijetki viškom novca kupuju vrijednosne papire, iako su kamate na obveznice neuporedivo veće od kamata na štednju.

Više od 50 odsto ukupnih štednih depozita u rukama je relativno malog broja osoba - njih 34.000 - što čini svega 1,2 posto ukupnog stanovnišva BiH. No, ta šačica ljudi u bankama ima više novca nego ostalih 3,8 miliona stanovnika zajedno! Pri tome, svega 3.584 osobe raspolažu s ušteđevinom od 1,74 mlrd KM.

Prema informacijama "Slobodne Bosne", trenutno u BiH živi 525 milionera, dakle osoba s depozitom većim od milion KM, pri čemu svi milioneri zajedno imaju na računu 650 mil KM.

Na drugoj strani, građani BiH trenutno duguju bankama 8,5 mlrd KM, što znači da je ukupna štednja građana za oko 1,5 mlrd KM veća od ukupne zaduženosti.

Građani Federacije BiH dužni su bankama 5,8 mlrd KM, a građani RS 2,7 mlrd, a u prosjeku, svaki građanin BiH bankama duguje oko 2.000 KM.